Wisła stoi na kamieniu. Można się o tym przekonać wykonując wykop w dowolnie wybranym miejscu na jej terytorium. Prawie zawsze pod cienką warstwą ziemi urodzajnej, gliny lub żwiru trafia się na litą skałę. Najczęściej jest to piaskowiec, łupek lub zlepieniec, bo z nich głównie zbudowany jest cały Beskid Śląski. Są to skały osadowe świadczące o tym, że niegdyś królowało tu morze.
Zarówno lądy, jaki dno morza były w tym czasie w ustawicznym ruchu, co powodowało zróżnicowanie osadzającego się materiału. Proces ten trwał ponad 100 milionów lat i doprowadził do powstania warstw, przy czym na terenie Wisły występują praktycznie dwie, określane przez geologów mianem godulskiej i istebniańskiej. Pierwotnie niemal poziome, w późniejszym okresie ulegały dyslokacjom, czego efektem były intruzje, uskoki, sfałdowania i rozerwania. Apogeum ruchów górotwórczych miało miejsce około 25 milionów lat temu. W ramach tzw. orogenezy alpejskiej doszło do przesunięcia w kierunku północnym wielkich jednostek tektonicznych zwanych płaszczowinami. Jedne warstwy nasunęły się na drugie, doszło też do ich pochylenia w kierunku południowym. Dzięki temu na powierzchni terenu pojawiły się odsłonięcia warstw starszych, godulskich, w północnej części Wisły i warstw młodszych, istebniańskich, w części południowej.
Geologiczną podróż w czasie można więc odbyć wędrując po Wiśle i obserwując liczne odsłonięcia skalne, zarówno naturalne, jak i stworzone przez człowieka przy okazji pozyskiwania kamienia w mniejszych i większych kamieniołomach oraz podczas budowy dróg, linii kolejowej i innych obiektów inżynierskich.
Kamieniołom Obłaziec-Gahura
W złożu występują skały należące do warstw godulskich dolnych, powstałe w okresie kredy górnej. Są tu dwa rodzaje piaskowców, cienko i gruboławicowe, o miąższości dochodzącej do 7 metrów. Warstwy piaskowców są przedzielone łupkami ilastymi lub zlepieńcami o gąbczastej strukturze.
Kamieniołom jest czynnym zakładem przemysłowym o nazwie Kopalnia Surowców Skalnych w Wiśle, toteż jego zwiedzanie jest uwarunkowane uzyskaniem indywidualnego zezwolenia od dyrekcji. W zasobach zakładu znajduje się zbiór rzadko spotykanych minerałów, pozyskanych w trakcie rutynowych procesów produkcyjnych.
Kamieniołom Jawornik
Nieczynny od ponad 30 lat. Eksploatowane tu niegdyś piaskowce należały do dolnych warstw godulskich. Charakterystyczne było ich znaczne nachylenie, sięgające 50 stopni, w kierunku południowym. Kamieniołom znajduje się na terenie prywatnym, ale okazała ściana dawnego wyrobiska jest dobrze widoczna również z pobliskiego obwałowania rzeki Wisły.
Kamieniołom Jonidło
Również nieczynny od wielu lat. Piaskowce, mikowe i skaleniowe, należące do górnych warstw godulskich, osiągają tu miąższość 2,5 metra i są nachylone w kierunku południowego zachodu pod kątem około 20 stopni. Poprzedzielane są warstwami mułowców i łupków. Deformacje części warstw spowodowane zostały przypuszczalnie wystąpieniem osuwiska podmorskiego. Dojście do dawnego wyrobiska jest możliwe przez wiszącą kładkę dla pieszych nad rzeką Wisłą w rejonie siedziby miejscowego klubu sportowego.
Łomem określa się niewielkie kamieniołomy, tworzone najczęściej dla zaspokojenia lokalnych potrzeb. Ich eksploatacja prowadzona była zwykle najprostszymi metodami, przede wszystkim ręcznie. Warte są uwagi Łom Kamienny, Łom Skolnity, Łom Łabajów, Łom na Cienkowie Wyśnim, Skały Grzybowe na Paśmie Stożka, Skały Grzybowe na Równem, Dorkowa Skała, Skały na Kobylej, Jaskinia Malinowska.
W roku 2004 na terenie Wisły odkryto największą jaskinię w Beskidach. Łączna długość jej korytarzy to ponad 1700 metrów, a deniwelacja – ponad 56 metrów. Posiada niezwykle bogatą rzeźbę wewnętrzną, niestety w obecnym stanie nie nadaje się do zwiedzania przez szerokie rzesze turystów, gdyż mogłaby zagrozić ich zdrowiu, a nawet życiu. Planowane jest ustanowienie jej pomnikiem przyrody nieożywionej. Na szczęście w Wiśle można znaleźć jeszcze wiele innych obiektów geologicznych, które można podziwiać bez niepotrzebnego narażania się na niebezpieczeństwo. Należą do nich naturalne odsłonięcia skalne w dolinie Białej Wisełki i Czarnej Wisełki, w korycie rzeki Wisły poniżej i powyżej ujścia potoku Malinka oraz w górnych odcinkach pozostałych potoków górskich. Okazałe odsłonięcia występują w Jurzykowie, w rejonie Jozefuli oraz Czupla – Smrekowca.
Interesujące są również sztuczne odsłonięcia, powstałe w trakcie budowy linii kolejowej, szczególnie poniżej stacji Wisła Głębce, Dziechcinka i Wisła Uzdrowisko.
Korzystając z załączonej mapki można sobie dowolnie zestawić obiekty stosownie do posiadanych możliwości czasowych, zdrowotnych, finansowych i nasycić się do woli pięknem ukrytym w kamieniu.
Wisła